مطالعه اثر محلول پاشی اسید سالیسیلیک، روش‌های برداشت و گرده‌افشان (زنبور) بر عملکرد بذر گل ‏مغربی(Oenothera biennis L.)

چکیدهسابقه هدف: افزایش عملکرد معمولا اصلی‌ترین فاکتور در کشاورزی می‌باشد. گیاهان رشد نامحدود در تعیین زمان مناسب برداشت مشکل دارند و با تلفات عملکرد مواجه‌اند. زنبور عسل با کمک به گرده‌افشانی سبب افزایش عملکرد گیاهان می‌گردد. از طرف دیگر با توجه به اینکه گیاهان در شرایط تنش تلاش برای اتمام سیکل زایشی خود را مضاعف می‌کنند، استفاده از ترکیبات تنش زا با هدف کاهش رشد رویشی گیاهان گل غیر‌انتهایی دارای اهمیت است.مواد و روش: تحقیق انجام شده به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گردید. تیمارهای آزمایشی عبارتند از عامل (اصلی) گرده افشان در سه سطح گرده‌افشان زنبورعسل، بدون هیچگونه عامل گرده‌افشان (ایزوله) وگرده افشان آزاد (توسط سایر گرده‌افشان‌های محیط)، محلول پاشی اسید سالیسیلیک با غلظت صفر و 200 پی‌پی‌ام و روش‌های برداشت با استفاده از شعله و برداشت بدون استفاده از شعله (دستی). در این مطالعه صفات ارتفاع گیاه، تعداد گل و کپسول در بوته، طول کپسول، وزن تک کپسول حاوی بذر، تعداد بذر، وزن هزار دانه و عملکرد بذر در واحد بوته اندازه گیری گردید.یافته ها:بر اساس یافته‌ها زنبور بر طول کپسول، وزن هزار دانه؛ وزن تک کپسول حاوی بذر، عملکرد بذر در بوته، تعداد بذر در کپسول، تعداد گل در بوته، تعداد کپسول در بوته تاثیر معنی ‌داری داشت. تیمار اسید سالیسیلیک به صورت اثر منفرد، تعداد شاخه‌ی فرعی را تحت تاثیر قرار داد. از طرف دیگر در نمونه‌های گیاهی که قبل از برداشت با شعله تیمار شدند، وزن تک کپسول حاوی بذر و تعداد شاخه فرعی تحت تاثیر قرار گرفت. اثر متقابل زنبور و اسید سالیسیلیک بر صفات اندازه‌گیری شده، معنی‌دار نبود. در مقابل برهمکنش زنبور و شعله، وزن تک کپسول حاوی بذر را به شکل معنی‌داری تحت تاثیر قرار داد. همچنین در تیمار توام شعله و اسید سالیسیلیک، صفات ارتفاع گیاه، وزن تک کپسول حاوی بذر و تعداد شاخه فرعی تفاوت معنی‌دار داشتند. استفاده همزمان از عامل گرده افشان، روش برداشت با شعله و اسید سالیسیلیک سبب شد که وزن تک کپسول حاوی بذر، طول کپسول و عملکرد بذر تک بوته تحت تاثیر قرار گیرد.نتیجه گیری:اگرچه بررسی‌های صورت گرفته در این آزمایش بیان نمود که گل مغربی گیاهی خود گرده‌افشان و حتی کلیستوگام است، با این وجود نتایج نشان داد که عامل گرده افشان نقش مهمی در افزایش عملکرد بذر دارد. سوزاندن طوقه گیاه قبل از برداشت سبب افزایش سرعت انتقال مواد غذایی از سایر نقاط گیاه به بذر شده و از این طریق سرعت رسیدن بذرهای تشکیل شده افزایش می‌یابد. این در حالی است که استفاده از شعله سبب متوقف نمودن رشد رویشی گیاه شده و با همزمانی رسیدن بذرها افزایش تعداد بذرهای بالغ و در نتیجه افزایش کمی و کیفی بذر را به دنبال خواهد داشت. به نظر می‌رسد که اعمال تنش رشدی در زمان رسیدن بذر در گل مغربی به عنوان یک گیاه زراعی گل غیر‌انتهایی می‌تواند با تسریع در پر شدن بذر عملکرد نهایی و در نتیجه کیفیت بذر را افزایش دهد. کلمات کلیدی: گل مغربی، اسید سالیسیلیک، شعله، زنبور، عملکرد.